Legalne zatrudnienie cudzoziemca w Polsce, powinno być w interesie, zarówno pracodawcy jak i obcokrajowca. W przeciwnym wypadku obie strony, narażają się na skutki prawne np. grzywna, deport z kraju – cudzoziemiec, a w przypadku pracodawcy - odpowiedzialność wykroczeniowa lub nawet karna.
Cudzoziemcy mogą wykonywać pracę w Polsce jeśli:
- przebywają legalnie oraz posiadają zezwolenie na pracę, chyba że nie jest ono wymagane,
- posiadają zezwolenie na pobyt czasowy i pracę albo zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji.
Cudzoziemcy nie mogą wykonywać pracy w Polsce w przypadku:
- wizy wydanej w celu turystycznym, przyjazdu ze względów humanitarnych, z uwagi na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe;
- zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego na podstawie art. 181 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, tj. ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu cudzoziemca na terytorium Polski.
W polskim prawie istnieją wyjątki, kiedy nie jest wymagane zezwolenie na pracę:
- posiada status członka rodziny obywatela UE/EOG/Szwajcarii,
- korzysta w Polsce z ochrony międzynarodowej (posiada status uchodźcy, korzysta z ochrony uzupełniającej),
- posiada zezwolenie na pobyt stały w Rzeczypospolitej Polskiej,
- posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej w Rzeczypospolitej Polskiej,
- posiada zgodę na pobyt ze względów humanitarnych,
- posiada zgodę na pobyt tolerowany w Rzeczypospolitej Polskiej,
- jest małżonkiem obywatela polskiego, posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone w związku z zawarciem związku małżeńskiego,
- posiada zezwolenie na pobyt czasowy w celu połączenia się z rodziną,
- zezwolenie na pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach,
- posiada ważną Kartę Polaka,
- jest absolwentem polskich szkół ponadgimnazjalnych, stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach.
Zasada, kiedy nie jest wymagane zezwolenie na pracę, dotyczy również obywateli 6 państw: Ukrainy, Rosji, Białorusi, Gruzji, Armenii, Mołdawii, aby ułatwić obywatelom tych państw, dostęp do polskiego rynku pracy. Niestety jest ona ograniczona czasowo - okres 6 miesięcy ciągu kolejnych 12 miesięcy – 180 dni oraz pod warunkiem posiadania pisemnego oświadczenia podmiotu powierzającego wykonywanie pracy zarejestrowanego we właściwym powiatowym urzędzie pracy i pisemnej umowy.
